Son Dönemde Yaşanan İntihar Vakalarına Dair Dikkat Çeken Yazı

Ä°ntihar Etmeyi DüÅŸünen ya da Ä°ntihara TeÅŸebbüs eden Gençler

Hayatının baharında olan bir genci intihara sürükleyen nedir? Elbette pek çok neden olabilir. Psikiyatrik hastalıklar biyolojik ya da genetik yakınlıklar sosyal ya da psikolojik nedenler, yakın arkadaÅŸlar veya aile üyeleri ile çatışmalar, fiziksel veya cinsel istismar, ÅŸiddete maruz kalma, alkol veya uyuÅŸturucu bağımlılıkları, fiziksel veya saÄŸlık sorunları, hamile kalma, akran zorbalığı gibi pek çok neden intihar riskini arttıran sebepler arasındadır. 

YaÅŸadığı sorun ne olursa olsun kendi başına bir çıkış yolu bulamayan bazı gençler, eÄŸer güvendiÄŸi konuÅŸacak birini de bulamıyorsa umudu tükendiÄŸi an intihara baÅŸvurabilir.  Umut duygusu güvenle güven de sevgi ile kazanılır. Ama bu dünyada babana bile güvenmeyeceksin sözleriyle büyüyen, her fırsatta dünyanın güvenilmez ve kötülüklerle dolu olduÄŸu mesajını alan bir gencin bir baÅŸkasına olan güveni daha aÄŸzı süt kokarken yaralanır. Güvenip içini dökeceÄŸi tek bir kiÅŸi bile olmadığını düÅŸünür. Ä°ntiharı düÅŸünen ya da intihar eden çoÄŸu genç kendini yapayalnız hisseder. kendisini bir yere aitmiÅŸ gibi hissedemez. Bu hayatta güvenebileceÄŸi, yanında anlaşıldığını hissettiÄŸi, onu yargılamadan eleÅŸtirmeden sadece anlamak için dinleyecek bir kiÅŸinin eksikliÄŸini duyar. 

Bazı kiÅŸiler ekonomik sorunlar nedeniyle intihar ettiÄŸini yazan bir mektup bırakır ardında ama bu dünyada sıfırı tüketen her insan intiharı seçmez.   Umudu tükenen insan intiharı seçer. Ä°ntihar tüm sosyo ekonomik seviyelerde görülen toplumsal bir sorundur.  

Ä°ntihar zamanında fark edilip gerekli önlemler alınırsa önlene bilecek bir ölüm nedenidir. 

Ä°ntihar eden kiÅŸilerin çoÄŸu kısa bir süre önce belirgin ipuçları verir.  Ä°ntihar etmekten bahseder ima eder ÅŸakalar yapar.  Ölümden sanki olumlu bir ÅŸeymiÅŸ gibi bahseder. Yaralanma ya da kaza riskini arttıracak davranışlarda bulunur. Okuldan kaçar evden kaçar. SaÄŸlıklı düÅŸünemez. "Ölseydim, insanlar beni daha çok severdi" gibi irrasyonel düÅŸüncelere saplanır.  “Siz beni hiç anlamıyorsunuz, tek düÅŸündüÄŸünüz dersler notlar, beni sadece diploma gibi görüyorsunuz” gibi imalı sözlerde bulunur. Kabul edilemez davranışlarda bulunup dikkat çekmeye de çalışabilir. Aslında bu söz ya da davranışlar yardım eli uzanması için feryat çığlıklarıdır.  DeÄŸer verdiÄŸi eÅŸyalardan vazgeçer. Dünya yansa umurunda deÄŸilmiÅŸ gibi davranır. Mutsuzdur. Kendisini deÄŸersiz ve yetersiz hisseder. Bu iki duyguyu körükleyen ÅŸey sevgisizliktir. 

KoÅŸullu sevgi, olduÄŸu gibi kabul görmemek, kıyaslanmak, fark edilmemek anlaşıldığını hissedememek,çocuktan aşırı beklentiler, eleÅŸtiri ya da yargılar baÅŸkalarıyla kıyaslamak, çocuÄŸu sadece yapıp ettikleriyle baÅŸarılarıyla deÄŸerlendirip övmek ama varlığına onay vermemek ve bu sürecin uzun bir süre devam etmesi bir çocuk ya da gencin kendisini deÄŸersiz hissetmesi için yeter de artar bile. DeÄŸersizlik hissi onları son derece hassas yapar. Hemen her ÅŸeyi kiÅŸisel algılayabilir hayır cevabını reddedilmiÅŸ gibi algılayabilir. Küçük bir eleÅŸtiriyi bile kaldıramaz. Geçimsiz biri yapar.

ÇocuÄŸunuzun intihar edeceÄŸinden ÅŸüpheleniyorsanız ne yapmalısınız?

ÇocuÄŸunuzla hemen konuÅŸmaya nutuk atmaya baÅŸlamayın. Daha az konuÅŸup daha fazla dinleyin.  Nasıl hissettiÄŸini sorun ve söyledikleri hoÅŸunuza gitmese bile sözünü kesmeden sadece dinleyin. Onu sabırla dinlemeniz hak verdiÄŸiniz anlamına gelmez. 

GörüÅŸlerine katılmasan bile dinlemeye devam etmek duygularını düÅŸüncelerini ifade etme özgürlüÄŸü vermen demektir ki. Bu da çocuÄŸunun benlik saygı için yapabileceÄŸin en önemli davranışlardan bir tanesidir. 

Sorunlara ÅŸevketle yaklaşın, iç dünyalarını anlamaya çalışın, sorunlarının küçük veya aptalca olduÄŸunu söylemeyin. EÄŸer onun için küçük bir sorun olsaydı bunu dert edip aÅŸamayacağı bir sorun gibi görmezdi. Bir zamanlar kendinizin de o yaÅŸlarda olduÄŸunuzu hatırlayın. ÇocuÄŸunuzu kendinizle de kıyaslamayın ” Ben senin yaşındayken “ diye baÅŸlayan sözler aranızda uçurum açmaktan baÅŸka iÅŸe yaramaz.

Onların korkularını, kızgınlığını ve kaygılarını anlarsanız yardım edebilirsiniz. Bunu da ancak sözünü kesmeden her söylediÄŸine cevap verme ihtiyacı duymadan dinlerseniz onunla saÄŸlıklı bir iletiÅŸim kurabilirseniz yapabilirsiniz. 

Bazen hepimizin tek istediÄŸi sadece  anlaşılmaktır. Ve anlaşılma ihtiyacı yediden yetmiÅŸe hepimizin en temel ihtiyaçları arasındadır.

ÇocuÄŸunuzdan sevginizi hiçbir zaman esirgemeyin. Davranışla kiÅŸiliÄŸi birbirinden ayırın. Bu davranışına katılmıyorum demekle sen adam olmazsın demek arasında fark vardır. Ne olursa olsun ona yardım edeceÄŸinizi ve yanında olduÄŸunuzu hissettirin.

ÇocuÄŸunuzun intihara meyilli olduÄŸunu düÅŸünüyorsanız, en ufak bir ÅŸüpheniz varsa buna inanmak için somut bir nedeniniz olmasa bile, hemen harekete geçin. Bu konuda çaresiz hissediyorsanız kendi başınıza halletmeye çalışmak yerine mutlaka bir uzmana danışın.

Nurhan Güleryüz 

Davranış Bilimleri ve İletişim Uzmanı