Görülme sıklığı gün geçtikçe artan astım, çaÄŸdaÅŸ toplumların hastalığı olarak anılıyor. Bunun en önemli sebeplerinden biri ise bilinçsiz antibiyotik kullanımı olarak karşımıza çıkıyor. Sık sık ve gereksiz yere kullanılan antibiyotikler vücudun savunma mekanizmalarını alerjenlere karşı da zayıflatıyor. Memorial ÅžiÅŸli Hastanesi GöÄŸüs Hastalıkları Bölümü’nden Prof. Dr. Mustafa Yaman, “7 Mayıs Dünya Astım Günü” dolayısıyla astım çeÅŸitleri ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.
Alerjik astımda genetik faktörler etkili
Astımın 2 tipi bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi olan alerjik astımda daha çok; ev tozu akarı, baharda aÄŸaçlarda, çimenlerde ve tahıllarda görülen polenler, küf mantarları, bazı evcil hayvanların tüyleri ve salyalarındaki maddeler gibi çevresel uyarılar alerji geliÅŸtirebilmektedir. Alerjik astımı olan kiÅŸilerin alerjik yapısı genelde genetiktir. Anne ya da babada mutlaka bir genetik altyapı vardır. Günümüzde alerjik astımı tamamen ortadan kaldıran bir tedavi yöntemi yoktur. Bazı seçilmiÅŸ vakalarda ve çocuklarda kullanıldığında etkinliÄŸi gösterilmiÅŸ immünoterapi dediÄŸimiz alerjiye karşı duyarsızlaÅŸtırma yöntemi kullanılmaktadır. Yani kiÅŸinin neye alerjisi varsa küçük dozlarda vererek bir nevi alerjiyi oluÅŸturan nedene karşı duyarsızlaÅŸtırma yöntemi uygulanmaktadır. Ancak bu yöntem eriÅŸkinlerden ziyade çocuklarda ya da arı alerjisi gibi, tek bir hayvana karşı ya da ev tozlarına karşı spesifik alerjisi olanlarda kullanılmaktadır. Hastanın böyle bir tedaviye uygun olup olmadığına ancak uzman karar verebilmektedir. Son yıllarda birçok çalışmaya konu olan mesleki astım bu gruba girmektedir. ÖrneÄŸin seyislerde zaman içinde at kılına karşı alerji geliÅŸebilmekte ve hasta atın yanına geldiÄŸi anda solunum yolları reaksiyon verebilmektedir. Bu kiÅŸiler tatil günlerinde ve iÅŸ ortamlarından uzaklaÅŸtıklarında herhangi bir astım ÅŸikayeti yaÅŸamamaktadır.
Alerjik olmayan astım genellikle eriÅŸkin yaÅŸlarda ortaya çıkıyor
Alerjik olmayan astımlarda ise hastada tıpkı alerjik astımda olduÄŸu gibi belirtiler görülmekte ancak testlerde herhangi bir alerjene hassasiyet saptanamamaktadır. Genellikle eriÅŸkinlerde ortaya çıkan alerjik olmayan astım türünde solunum yollarında daralma ve iltihaplanmalar meydana gelmektedir. Eforla ortaya çıkan astım türü bu gruba dâhildir. Hasta egzersiz yaptığı, efor sarf ettiÄŸi anlarda astım ÅŸikayetleri yaÅŸamaktadır. Efor dışında herhangi bir ÅŸikâyet yaÅŸamaz. Bu türün alerjik özelliÄŸi yoktur.
Hijyen takıntısı astıma davetiye çıkarıyor
Hijyen koÅŸullarının ebeveynler tarafından özellikle bebeklik döneminde abartılması, doÄŸal yaÅŸamdan belli oranda uzaklaşılması ve beslenme faktörlerinin deÄŸiÅŸmesi çocuklarda alerji geliÅŸiminde önemli rol oynamaktadır.
Alerjik astım riski yüksek olan çocuklar;
Katkılı gıdalarla beslenen çocuklar,
Anne sütü almayan çocuklar,
Anne babası sigara içen ve sigara dumanına maruz kalan çocuklar,
Ebeveynleri tarafından gereksiz yere, uzman kontrolü dışında antibiyotik verilen çocuklar,
Abartılı hijyenik ortamlarda bulunan çocukların astım olma olasılığı diÄŸer çocuklara göre çok daha fazladır.
Evinde evcil hayvan bulunan çocuklarda ise bilinenin aksine astım geliÅŸme olasılığı daha düÅŸüktür. Ancak çocukta geliÅŸen astım türü hayvan alerjisiyse bu durum geçerli olmaz. ÇocuÄŸun uzman kontrolünde muayene edilip, ne tür bir alerji geliÅŸtiÄŸi tespit edilmeli ve buna göre evcil hayvan beslenip beslenemeyeceÄŸine karar verilmelidir.
3 haftayı geçen öksürüklerde astım ihtimali düÅŸünülmeli
Bilinen klasik astım belirtileri göÄŸüste hırıltı, hışıltının olması ve nefes darlığıdır. Ancak bazen sadece öksürük de astım belirtisi olabilmektedir. 3 haftayı geçen öksürüklerde, öksürüÄŸün sebebi bulunamıyorsa astım mutlaka düÅŸünülmelidir. Bazı hafif astım hastaları kendilerini sadece öksürükle belli etmektedir. Bu nedenle kronik öksürük hastalarının astım yönünden araÅŸtırılması önemlidir. DiÄŸer az bilinen belirti ise göÄŸüste baskı hissi oluÅŸmasıdır. Hasta yeterince hava alamaz ve göÄŸüste bir baskı varmış gibi hisseder. Kronik öksürük ve göÄŸüste baskı hissi önemli astım belirtileridir.
Astım hastaları ataklar dışında normal yaÅŸantılarını sürdürebiliyor
Astımlı hastalar atak anları dışında normal yaÅŸantısını sürdürebilmektedir. Düzenli tedavi ve takiplerini sürdüren, ileri seviye astıma ulaÅŸmamış astım hastaları maraton yarışlarına dahi katılabilmektedir. Astımın KOAH gibi hastalıklardan en önemli farkı budur. KOAH’ta belli bir seviye sonrasında hastalık hiçbir ÅŸekilde gerilemez. Ama astımda kiÅŸi ataklar dışında, ilaçlarını düzenli kullanarak tamamen saÄŸlıklı bir yaÅŸantıya geçebilir. Ancak eÄŸer alerjik astımlıysa ve günün birinde yoÄŸun bir alerji teması olursa yeniden atak geçirebilir. Bu nedenle tedavinin amacı doÄŸru anlaşılmalıdır. Astım bir ameliyat ile ya da bir ilaç kullanmak ile tamamen geçecek, ortadan kalkacak bir hastalık deÄŸildir.
Stres astımı tetikliyor
KiÅŸinin ruhsal durumu astımın tetiklenmesinde rol oynayan faktörlerden biridir. Aşırı stres astımı tetiklemektedir. Ä°laçlarını düzenli kullanan, tetikleyici faktörlerden uzak duran düzenli bir hastada bile stresli bir anda astım atağı görülebilmektedir.
Gebelik döneminde astım hastaları için özel ilaçlar kullanılabiliyor
Astım hastalarının hamilelik döneminde kullandığı ilaçlar da önemli bir problemdir. Hamilelikte ideal olan hiç ilaç kullanmamak olsa da anne adayının astımı bebeÄŸi olumsuz etkileyecek düzeydeyse anne embriyonun geliÅŸmesine zararlı ektisi olmayan bazı astım ilaçları kullanabilmektedir. Atak geçiren anneler çocuÄŸa zarar gelmesin diye ilaçlarını kullanmaz ise ataklar esnasında embriyoya zarar verebilmektedir.
